Histoire Passion - Saintonge Aunis Angoumois

Accueil > Grands thèmes d’histoire locale > Descriptions des provinces et départements > Saintonge > 1267 - 1269 - La correspondance d’Alphonse de Poitiers > 1249 - Alphonse de Poitiers et les juifs de Saintonge, d’Aunis et du (...)

1249 - Alphonse de Poitiers et les juifs de Saintonge, d’Aunis et du Poitou

jeudi 15 avril 2010, par Pierre, 919 visites.

Le comportement d’Alphonse de Poitiers envers les Juifs de Saintonge, d’Aunis et du Poitou, est purement caricatural. En 1249, il propose aux élus locaux d’expulser les Juifs moyennant le versement par les habitants d’un impôt exceptionnel. Pour faire passer la pilule (?), il décrète que les dettes dues aux juifs seront à verser à son profit. Après les avoir expulsés, constatant que le commerce en pâtit, il les fait revenir discrètement. Et en 1268, il met en place un impôt spécial pour rançonner les Juifs (voir cet article). Là où il y a de la gène...

Source : Mémoires de la Société des antiquaires de l’Ouest - Poitiers - 1836 - BNF Gallica

1249, juillet. - Lettres d’Alphonse, comte de Poitiers, par lesquelles il octroie aux habitants de la Rochelle, Poitiers, Niort, Saint-Jean-d’Angély, Saintes et Saint-Maixent, d’être exempts de recevoir et de loger parmi eux des juifs, et ordonne que les dettes dues auxdits juifs depuis sept ans lui seront payées. (Archives impériales, Trésor des chartes, J. 191, n° 112 ; original, scellé.)

Alfonsus, filius regis Francorum, comes Pictavensis, universis presentes litteras inspecturis, salutem.

Noveritis quod nos promittimus, annuimus et concedimus dilectis et fidelibus nostris majori et communie de Rupella, majori et communie Pictavensis majori et communie Sancti Johannis Angeliacensis, majori et communie de Nyorto et civibus nostris Xanctonensibus et hominibus nostris de Sancto Maxencio removere et expellere perpetuo, infra octabas instantis Assumpcionis beate Marie, omnes Judeos et Judeas, de toto domanio nostro tocius comitatus Pictavensis et Xanctonie, tam civitatibus quam dyocesibus, ita videlicet quod Judei et Judee qui modo sunt vel alii qui pro tempore fuerint,in dictis civitatibus, villis et diocesibus, de cetero nullatenus habitabunt ; nec eos nos vel successores nostri in dictis locis potuerimus habere mansionarios vel eciam retinere presenti tempore vel future. Si autem contigeiit nos vel successores nostros aliquid acquirere vel dominio nostro subicere infra comitatum Pictavensem, Judeos et Judeas, si ibi fuerint, perpetuo expellemus vel expelli faciemus, juxta formam superius annotatam.

Item promittimus et concedimus quod, si Judei vel Judee post dictum terminum in dictis locis inventi fuerint, eos quicumque invenerit poterit auctoritate propria capere et arrestare, et res eorum sine accusacione ballivo terre reddere vel ejus allocato, et res ipsorum erunt deperdite et corpora redimentur ; et iterum expellentur de dicto dominio comitatus Pictavensis. Et sciendum est quod omnia debita et chatalla dictorum Judeorum et Judearum que sibi debentur a septem annis citra, que
eciam debita et chatalla probari potuerint per legitima testimonia christianorum juratorum, nobis sine usuris reddentur.

Nulla autem alia debita seu chatalla aut usuras quoquomodo debeantur Judeis a septem annis ultra non poterimus petere vel eciam vendicare.

De summa autem debitorum pro quibus Judei habent gagia a christianis, juramento ipsorum christianorum credetur ; si tamen christianus suspectus fuerit, ejus juramento cum juramento alicujus de dicta summa credetur.

Quod ut ratum sit et firmum presentes litteras sigilli nostri munimine duximus roborandas.

Actum Lugduni, anno Domini millesimo ducentesimo quadragesimo nono, mense julii.


II.

1249, juillet. – Lettres d’Alphonse, comte de Poitiers, par lesquelles il promet qu’après que les habitants de Poitiers, la Rochelle, Saint-Jean-d’Angély, Niort, Saintes et Saint-Maixent, lui auront payé une fois pour toutes quatre sous par chaque feu, il chassera à perpétuité les juifs des comtés de Poitou et de Saintonge. (Archives impériales, Trésor des chartes, J. 190, n°36 ; original, scellé.)

Alfonsus, filius regis Francorum comes Pictavensis, universis presentes litteras inspecturis, salutem. Noveritis quod cum dilecti nostri major et communia Pictavensis, major et communia Sancti Johannis Angeliacensis, major et communia de Nyorto, item cives Xanctoni et burgenses Sancti Maxencii, pro Judeis expellendis et removendis perpetuo de dominio nostro tocius comitatus Pictavensis et Xanctonensis, teneantur nobis reddere vel mandato nostro quatuor solidos currentis monete per manus majorum de quolibet foco sub sua potestate constituto, dum tamen dominus foci habeat valorem viginti solidorum, tam in mobilibus quam in immobilibus, exceptis vestibus et lectis sibi quitis ; utrum autem dominus foci habeat valorem viginti solidorum tam in mobilibus quam in immobilibus, exceptis vestibus et lectis sibi quitis, secundum quod superius est dictum, et quot foci sunt in dictis villis inquisiti per majorem et scabinos dictarum villarum et per servientem domini comitis ad hoc specialiter deputatum ; que eciam peccunia solvenda est in tribus terminis, videlicet duo solidi in hoc instanti festo Assumpcionis beate Marie et duodecim denarii in alio festo sequenti Assumpcionis beate Marie et duodecim denarii in tercio festo Assumpcionis beate Marie subsequenti ; nos vero, terminis predictis elapsis, et solutione hujusmodi nobis vel mandato nostro facta, prefatos majores et communiam Pictavensis, necnon majores et communias de Rupella et Sancti Johannis Angeliacensis, de Nyorto et etiam de Xanctonis et de Sancto Maxencio homines et burgenses, heredes et successores eorum, et foca predicta cum mansionariis, a prestatione et solutione dictorum quatuor solidorum volumus et concedimus pro nobis et successoribus nostris in perpetuum esse liberos, penitus et immunes, et sciendum quod nos, litteras nobis super premissa obligacione a dictis villis datas et traditas, eisdem tenemur reddere sine contradictione aliqua, solutione premissa adimpleta, nec heedem littere obligacionis ulterius habebunt alicujus roboris firmitatem.

Quod ut ratum et stabile permaneat, presentibus litteris sigillum nostrum duximus apponendum

Actum anno Domini millesimo ducentesimo quadragesimo nono, mense julii.

Un message, un commentaire ?

modération a priori

Ce forum est modéré a priori : votre contribution n’apparaîtra qu’après avoir été validée par un administrateur du site.

Qui êtes-vous ?
Se connecter
Votre message

Pour créer des paragraphes, laissez simplement des lignes vides.

Lien hypertexte

(Si votre message se réfère à un article publié sur le Web, ou à une page fournissant plus d’informations, vous pouvez indiquer ci-après le titre de la page et son adresse.)

Ajouter un document

Rechercher dans le site

Un conseil : Pour obtenir le meilleur résultat, mettez le mot ou les mots entre guillemets [exemple : "mot"]. Cette méthode vaut également pour tous les moteurs de recherche sur internet.